ප්‍රධාන ගංඟා

ගඟ

මධ්‍යම ප්‍රෙද්ශයේ උස් බිම් වලින් සමන්විත විම සහ ඒ ප්‍රදේශවලට අධික වර්ෂාපතනයක් ලැබිම යන යන කරුන නිසා ලංකාවේ ගංගා මධ්‍යම කදුකරයේ සිට රොදයක නාඩියේ සිට ගරාධි විහිදෙන්නා සේ හැම දිශාවකටම විහිදි යයි. මධ්‍යම කදුකරය පර්වත සහිත විම සහ එහි ශිඝ්‍ර බැවුම් තිබිම නිසා මෙම ගංගා ඉහල කොටස් වලදි තරමක් වේගයෙන් ගලා බසියි. තවද වැසි සහිත කාල වල බෙහෙවින් ජලය ලබන මේවා ගල් පස් සොදාගෙනවිත් තම ගමන් මගද ගැඹුරද පුලුල් කර ගනි.

ගංඟා ලැයිස්තුව

1    මහවැලි ගඟ
2   කැළණි ගඟ
3  කලු ගඟ
4   වලවේ ගඟ
5  බෙන්තර ගඟ
6  අඹන් ගඟ

7  නිල්වලා ගඟ

8   ගිං ගඟ

9  මැණික් ගඟ

ශ්‍රි ලංකාවේ ගංඟා සිතියම

මහවැලි ගඟ

ශ්‍රි ලංකාවේ දිගම ගඟයි රත්නපුර දිස්ත්‍රික්කයේ සමනොල කදු වැටියෙන් ආරම්භවන මහවැලි ගඟ කිලෝ මිටර් 340 ක් දිගින් යුක්තයි. වාර්ෂිකව මහවැලි ගඟෙන් මුහුදට ඇදි යන ජලස්කන්ධය අක්කර අඩි 640000 ක් පමණ වෙතැයි මතයක් පවති. මහවැලි ගඟ ගිරිතලේ පරාක්‍රම සමුද්‍රය හා සොරබොර වැව හා පැරණි වැව් කිහිපයක් පොෂණය කරනු ලබයි. පැරණි පොත් පත් වල මහවැලි ගඟ හදුන්වනු ලද්දේ මහ කනදරා නදිය සහ මහා ගංඟා යන නමිනි 

කැළණි ගඟ

ශ්‍රි ලංකාවේ පුජනියත්වයක් ආරෝපනය වි ඇති ප්‍රධාන ගඟකි. සමනොල කදු වැටියෙන් ආරම්භ වි කොළඹ නගරයට උතුරින් පිහිටි කාක දියින අසලින් මුහුදට වැටෙයි එහි ජල වහන ප්‍රෙද්ශ වර්ග කිලෝ මිටර් 2690 ක් වේ වාර්ෂික ගඟට ලැබෙන ජලස්කන්ධය අක්කර අඩි 70190000 ක් පමණ වන අතර එයින් මුහුදට යන්නේ 64% ක් පමණි. මෙරට ජල විදුලිය නිපදවිම සදහා කලක සිටම බෙහෙවින් දායක වි ඇති ගංඟාව මෙයයි. නිතර නිතර ජල ගැලිම් වලට ප්‍රසිද්ධ ගංඟාවකි.

කලු ගඟ

කලු ගඟ රත්නපුර දිස්ත්‍රිකිකයට අයත් සමනල අඩවියේ ඉදිකටු පාන අසලින් ආරම්භ වි කලුතර දිස්ත්‍රිකිකය හරහා මුහුදට වැටෙයි. ජල වහන ප්‍රෙද්ශයේ විශාලත්වය හා වාර්ෂිකව ලබන ජලස්කන්ධය අතුරින් දෙවැනි වන්නේ මහවැලි ගඟට පමණි. කලු ගඟේ ජල වහන ප්‍රෙද්ශයේ විශාලත්වය වර්ග කිලෝ මිටර් 2690 කි.  ගංඟා ධාරයට වාර්ෂිකව ලැබෙන වැසි ජල  ප්‍රමාණය අක්කර අඩි 962500 කි . වාර්ෂිකව මුහුදට ගලා යන ජලස්කන්ධය අක්කර අඩි 616000 කි. කලු ගඟ දරුණු ජල ගැලිම් සම්බන්ධව නරක ප්‍රසිද්ධියක් උසුලයි

වලවේ ගඟ

සමනළ අඩවියෙන් ආරම්භ වී ගලා විත් අම්බලන්තොටින් මුහුදට වැටෙයි.වලවේ ගඟ හරහා උඩවලව ජලාශය ඉදිකර ඇත. ලංකාවේ ප්‍රධාන ගංඟා වලින් එකකි.දිග කිලෝමිටර් 137ක් පමණ වේ.වලවේ ගඟ හරහා උඩවලව ජලාශය ඉදි කර ඇත

බෙන්තරගඟ

දකුණු පළාත සහ බස්නාහිර පළාත වෙන් කෙරෙන සිමාව සේ සැළකෙන්නේ බෙන්කර ගඟයි.දිග කිලෝමිටර් 72 කි.මෙහි අවට ප්‍රදේශය සංචාරක ව්‍යාපාරය සදහා ඉතා දියුණු තත්ත්වයක පවතී.

අඹන් ගඟ

අඔන් ගග මහවැලි ගංගාවේ පහළ කොටසේදී එයට එක් වන ප්‍රධාන අතු ගංගාවයි.ආරම්භ වන්නේ නාලන්ද සහ මාතලේ කදු වලිනි.වේගයෙන් ගලන ගඟක් නොවේ.එහි ගමන් මග වංගු සහිතයි.මෙහි පහළ කොටසේ කුඩා වැලි දුපත් ඇත.

නිල්වලා ගඟ

සිංහරාජ කදු වැටියේ දකුණු පසින් පිහිටි ගොන්ගල කන්දෙන් ගලන ජල ධාරාවන්ගෙන් නිල්වලා ගඟ ආරම්භ වෙයි.දිග කිලෝමිටර් 81ක් වේ.නිල්වලා ගගේ ජලවහන ප්‍රදේශය වර්ග කිලෝමීටර් 960 ට අයත්ය.

ගිං ගඟ

රත්නපුර දිස්ත්‍රිකයේ මාතර දිස්ත්‍රිකයත් අතර මායිමේ පිහිටි මිටර් 1400 පමණ උසයි .ගොන්ගල නැමති කන්දෙන් ගිං ගඟ ආරම්භ වේ.ගමන් මගේ මුලු දුර ක්ලෝමිටර් 113 ක් පමණ වේ.

මැණික් ගග

ඌව පළාතේ කදු වැටිවල දකුණු බෑවුමෙන් ආරම්භ වි රැහුණු වනෝද්‍යානය හරහා ගොස් යාල නම් ස්ථානය හරහා මුහුදට වැටේ.දිග කිලෝම්ටර් 114 කි.මැණික් ගග අසබඩ පිහිටි කතරගම පුදබිම නිසා එය පුජනීයත්වයට පත් වී ඇත.අවුරැද්දේ